Philomena Van den Berck, overste van de Lierse Zwartzusters van 1865 tot 1881

  • Op 17 maart 1868 werd zuster Philomena Van den Berck verkozen tot overste van de Congregatie. Zij behaalde 11 stemmen op een totaal van 19. De aftredende overste, zuster Cecilia, kreeg toen vijf stemmen, en de zusters Maria, Ignatia en Augustina elk één stem. Moeder Philomena werd geboren te Olmen op 20 januari 1820, en in 1839 trad ze in bij de Lierse Zwartzusters. Volgens deken Philippus De Coster was zij een voorbeeldige religieuze en zou zij ook een degelijke overste zijn. Dat de visie van de deken inderdaad juist was, bewijst de verkiezingsuitslag van 18 maart 1871, waarbij zij met 25 stemmen op 26 opnieuw verkozen werd. Dit herhaalde zich voor de derde maal in 1874, toen ze 26 van de 30 stemmen op haar naam verzamelde, en in 1877 werd ze andermaal met 27 stemmen op de 29 tot overste verkozen. Maar toen de verkiezing van 19 april 1880 nogmaals eenzelfde resultaat opleverde, stak een hardnekkige tegenwind op. De visitator, J.B. Vervloet, waarschuwde de zusters dat zij onmogelijk nog langer op moeder Philomena Van den Berck konden stemmen, aangezien zij reeds gedurende vijf opeenvolgende ambtsperiodes overste was geweest. De meeste zusters weigerden echter voor iemand anders te stemmen, en ze eisten dat moeder Philomena verder de leiding van het klooster op zich zou nemen. Hierbij waren de zusters wel degelijk op de hoogte van het feit dat de dienstdoende overste traditioneel in functie bleef zolang geen nieuwe overste was benoemd; daarom lieten zij de gehele zaak bewust een jaar aanslepen. Het aartbisdom stelde de verknochtheid van de zusters aan moeder Philomena echter helemaal niet op prijs, en op 26 april 1881 nam de visitator persoonlijk het initiatief: hij organiseerde een nieuwe verkiezing en herhaalde uitdrukkelijk het standpunt van het aartsbisdom, nl. dat moeder Philomena in geen geval opnieuw verkozen mocht worden. Voor alle zekerheid deelde de visitator onomwonden aan de zusters mee dat ......tous les billets qui porteraient le nom de Philomème seraient considérés par moi comme billets blancs..... . De bedreiging van de visitator bleek echter tevergeefs, want het resultaat van de stemming was opnieuw positief voor moeder Philomena, die 16 van de 26 stemmen op haar naam verzamelde. Van de overige 10 werden er acht uitgebracht op zuster Ida Bruynseels, en verder ging één stem naar respectievelijk de zuster Clara en Julia. Consequent met zijn voorafgaandelijke bedreiging, beschouwde de visitator de 16 stemmen ten gunste van moeder Philomena als onthoudingen, en hij besloot dat zuster Ida ( Maria ) Bruynseels de nieuwe overste zou worden. Na een langdurige ziekte overleed moeder Philomena te Lier op 5 december 1896; zij had toen de gezegelde leeftijd van 76 jaar bereikt. Onder haar moederschap werden de gevels van het klooster volledig vernieuwd; ook werd de tuin uitgebreid en het kapelletje van O.-L.- Vrouw van Lourdes gebouwd.

Uit: De Zwartzusters van Lier 1395 - 1995 van Werner Grootaers o.s.a.